Fritz Paul Schmenkel, Wehrmacht saflarını terk ederek Sovyet tarafına geçen tek Alman askeri değildi. Bu konuda yüzlerce örnek vardı. Yine de Nazilere karşı savaşan en tanınmış Alman ilticacı, Stettin’li eski bir işçi olan Fritz Schmenkel’di. Birkaç yıl boyunca Alman ordusuna karşı partizanlarla birlikte savaştı; düzinelerce başarılı operasyon ve sabotaj görevine katıldı. Ne yazık ki, hikâyesi ölümünden 20 yıl sonra öğrenilebildi.
Fritz Schmenkel her zaman Nazizm’den nefret etmişti, özellikle de Naziler 1923’te bir komünist gösterisi sırasında babasını öldürdüğünden dolayı. Babası Paul Krause bir komünist olarak Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi’nin (NSDAP veya Nazi Partisi olarak da bilinir) politikasına açıkça destek vermemiş ve 1923’teki bir protesto gösterisi sırasında vurularak öldürülmüştü. Fritz babasının görüşlerini takip etti ve Almanya’nın Komünist Birliğine katıldı. Varzovsky tuğla fabrikasında ve daha sonra da Bytom şehrindeki bir fabrikada çalıştı. Büyük gizli mücadeleye hiç katılmadı ancak yine de Gestapo’nun sürekli gözetimi altında bulundu.
Aralık 1938’de askere çağrıldı fakat hastalığını gerekçe göstererek askerlik hizmetini reddetti. Aktif savaş karşıtı çağrıları ve askerlik hizmetinden kaçması nedeniyle hapis cezasına çarptırıldı. Torgau Hapishanesine konuldu. Ardından 1941 yılında Wehrmacht’a katılmayı kabul etti. Ekim 1941’de serbest bırakıldıktan sonra yeniden eğitime alınan Schmenkel, topçu okuluna gönderildi. Eğitimden sonra onbaşı rütbesi ile Doğu cephesine transfer edildi. Ordudan firar etme kararını burada verdi. 25 Kasım 1941 günü eşi Erna’ya yazdığı son mektupta “Şimdi ne yapmam gerektiğini biliyorum” diyecekti. 1941 yılının Kasım ayı sonlarında, Smolensk bölgesinde konuşlanmış olan birliğinden firar ederek Kızıl Ordu birliklerine ulaşmaya çalışan Fritz Schmenkel, bu süre zarfında yerel köylerde saklanmaya çalıştı.
İlk başta Smolensk bölgesinde bulunan Podmoshye köyünde saklandı. Buradaki yerel köylülerle Rusça konuşmayarak, yiyecek ile barınak temin etmek için sadece “Lenin, Stalin ve Thälmann’dan meydana gelen üç kelimeyi bir arada kullanarak iletişim kurmaya çalıştı. Karşılığında onlara ev işlerinde yardım etti ancak, 17 Şubat 1942’de Kurganova köyünde Alman askerleri tarafından gözaltına alındı. Firari olarak idama mahkûm edildi. Bu sırada köyü ele geçiren ve Schmenkel’i esir alan “Faşizme Ölüm” adlı partizan birimi tarafından kurtarıldı. Fritz’in hikâyesini öğrenen gerilla grubunun komutanı, Schmenkel’i aralarına almaya karar verdi. Ancak Partizanlar Schmenkel’in başından geçenleri öğrenmelerine rağmen ona fazla inanmadılar. Kendisine silah yerine sadece bir dürbün verildi. Yanlış adım atarsa onu vurmaya hazırlardı. İlk başlarda partizanlar onu sadece olumsuz muameleye maruz bıraktılar. Bazıları onu bir casus olarak gördü ve vurmak istedi. Bununla birlikte Schmenkel, partizan biriminin konuşlanmış olduğu bir köyde karşı karşıya geldiği ve Alman ordu birimini etkisiz hale getiremediği gibi düşman unsurları tarafından kuşatma altına alınmasına yol açan yoğun bir savaşın içinde kendini kanıtlama fırsatını elde etti. Schmenkel bir tüfek istedi ve ilk atışta bir Alman askerini öldürdü. Bu çatışmada mükemmel atış becerilerini göstererek partizan birimini kurtarmak için çok şey yaptı. Bu durumdan oldukça etkilenen partizanların güven ve saygısını kazandı. Ona “Ivan Ivanovich” takma adı ile birlikte kalıcı olarak bir silah verdiler.
Ivan Ivanovich, Alman silahlarıyla nasıl ateş edileceği konusunda partizanlara eğitim vermeye başladı. Partizanlara bir Alman MG42 makineli tüfeğinin nasıl kullanılacağını, savaşlara katılmayı, düşman malzemelerini ele geçirmeyi ve pusu ile yerel sabotaj görevlerinde bir Alman teğmeninin kimliğine bürünmeyi öğretti.
Ağustos 1942’de Schmenkel Alman üniformaları giymiş bir grup partizan sayesinde 11 polisi yakalamayı başardı. Ekim 1942’de bir Alman generalinin üniformasını giyerek yiyecek ve mühimmat taşıyan bir Alman konvoyunun yolunu değiştirerek sonradan partizanlar tarafından etkisiz hale getirileceği ormanlık alana doğru ilerlemesini emretti.
Wehrmacht’a karşı savaşan bu Alman askeri hakkındaki bilgiler Berlin’e ulaşınca, Schmenkel’i yakalamak için başına bir ödül konulur. Sovyet vatandaşlarına sekiz hektar arazi, bir ev ve bir inek vaat edilirken, Alman askerleri ise 2000 Reichsmarks ve iki aylık tatil izni alacaklardı. Bazı mucizeler sayesinde Schmenkel ölümden kurtulmayı başardı. Ancak 23 Ocak 1943 günü Alman birlikleri tarafından “Faşizme ölüm” partizan birimini yok etmeyi amaçlayan büyük ölçekli “Falling Star” operasyonu başlatılır. 4000 partizandan 1500 den fazlası öldürülür ya da yakalanır.
Smolensk ve Kalinin (şimdi Tver) bölgelerindeki Belsky ve Nelidovo’da operasyonlar gerçekleştiren partizan biriminin üyelerinin çoğu Mart 1943’te, bölgenin Sovyet birlikleri tarafından özgürlüğüne kavuşturulmasından sonra Moskova’ya gönderildi.
Sovyet Komutanlığı, partizan faaliyetinden ziyade büyük sabotaj operasyonlarında Schmenkel’in eşsiz becerilerini kullanmanın daha iyi olacağına karar verdi. Haziran 1943’te Batı Cephesi’nin keşif bölümüne transfer edildi. Birtakım eğitimlerin ardından, Schmenkel Batı Beyaz Rusya’da faaliyet gösteren sabotaj-keşif birimi “Field” in komutan yardımcılığına atandı. Bu grubun işlevi, Orsha’nın kuzey bölgesinde özel görevler icra etmekti.
Aralık 1943’te Schmenkel, iki izci, Ivan Rozhkov ve Vasily Vinogradov ile birlikte düşman hatlarının arkasındaki son görevine gönderildi. Birkaç hafta sonra, 1944’ün başlarında Alman işgal makamları tarafından iki arkadaşı ile birlikte yakalandı ve 15 Şubat 1944’te ölüm cezasına çarptırıldı. 22 Şubat 1944’te günü işgal altındaki Minsk şehrinde vurularak öldürüldü. Adı yıllarca unutuldu.
Fritz Schmenkel’in adı, Sovyet güvenlik makamlarının (KGB) 1961 yılında Schmenkel’in askerleri tarafından öldürülen bir Polis birimi vakasını araştırdıkları sırada yeniden ortaya çıktı.
Bir Almanın partizan biriminden sorumlu olması sürpriz etkisi yaratır ve soruşturma ekibi hayatı hakkında ayrıntılı bilgi toplamaya başlar. Üç yıllık araştırmadan sonra, tüm detaylar netleştiğinde, Fritz Schmenkel’in ölümünden sonra en yüksek ödüllerle onurlandırıldığı anlaşılır: Lenin Nişanı ve Sovyetler Birliği Kahramanı ( The Order of Lenin and The Hero of The Soviet Union). Buna ek olarak, Erna Schafer ile evli ve bir oğlu ile iki kızı olduğunu öğrenmeyi başarırlar: Hans, Ursula ve Krist.
Bu sayede Schmenkel’in popülaritesi önemli ölçüde arttı: makaleler, kitaplar ve filmlerin kahramanı oldu. Karısı Erna Sovyetler Birliği’ne davet edildi. Berlin’de bir sokağa (Doğu Berlin’de Fritz-Schmenkel-Strasse adlı bir sokak -1976’dan 1992’ye kadar- vardı) ve Doğu Alman Hava Kuvvetleri’nin 1. Savaş Filosuna (Jagdfliegergeschwader 1, kısaltma olarak JG-1) onun adı verildi. Ayrıca Fritz Schmenkel ismi Nelidovo (Rusya) şehrinde bir sokağın adıdır ve Minsk şehrinde onuruna bir anıt bulunmaktadır. 1977’de Alman Demokratik Cumhuriyeti’nde çekilen “Ich will euch sehen” isimli film, Fritz Schmenkel’in hikâyesini anlatmaktadır.
Ancak Sovyet bloğunun dağılmasından sonra, Fritz Schmenkel adı ikinci kez unutulmaya mahkûm edildi.
6 Ekim 1964 günü Fritz Paul Schmankel gerilla hareketine aktif katılımı ile Büyük Vatanseverlik Savaşı yıllarında komuta muharebe görevlerinin yerine getirilmesi sırasında göstermiş olduğu kahramanlık ve cesareti sebebiyle ölümünden sonra Sovyetler Birliği Kahramanı unvanına layık görülmüştür.
Eşi Erna Schafer’e yazdığı son mektubundan yapılan bir alıntı:
“Sonuna kadar seçilen yolda yürüdüğüm için neden olduğum endişeden dolayı senden özür dilerim. Ama hayatımın son saatlerinde davamdan vazgeçmiyorum. Ölümü cesaretle karşılayacağım, çünkü iyi bir amaç için ölüyorum.”
Kaynaklar
- Executed by Nazis – German Soldier Became a Hero of the Soviet Union
- How a German soldier became a Hero of the Soviet Union
