Aşağıda görmekte olduğunuz fotoğraftaki yapı Hollanda’da 19.yüzyılda inşa edilmiş 13 kişilik bir sığınaktı. Hollanda olası bir işgal girişimi durumunda su kanallarının kasıtlı olarak taşırılarak ülkenin sular altında bırakılmasını engellemek için 1815-1939 yılları arasında bu istihkamlardan yüzlercesini inşa etmişti.
Almanya’nın Hollanda’yı işgali sırasında paraşütçüler bu bölgeye inmiş ve kanalların kontrolünü ele geçirmek istemişti ancak direnişle karşılaşmaları planı bozacaktı. Almanlar Hollanda direnişinden bunalınca daha fazla kayıp vermeden Hollanda’yı teslimiyete zorlamak için önemli şehirleri bombalamaya başladı (Rotterdam Bombardımanı en meşhurudur). Kısa süre sonra Hollanda teslim olmak zorunda kalacak ve mevzu bahis istihkamların çoğu sağlam olarak ele geçirilecekti.
Hollanda’nın kurtuluş sürecinde de sağlam kalan bu yapı 2010 yılında Hollanda hükümeti ve bir sanat/mimarlık oluşumu olan RAAAF tarafından ortadan kesilerek bir savaş anıtına dönüştürüldü. Sertleştirilmiş betondan yapılan sığınağı kesmek 40 gün sürmüştü.
Biraz da RAAAF’tan ve neden böyle bir projeyi gerçekleştirdiklerinden bahsedeyim. RAAAF 2000’lerden beri Avrupa’daki savaş anıtlarının savaşın acılarını hatırlatmak yerine insanları savaşa teşvik eden bir özde inşa edildiğini düşünüyordu. Özellikle Doğu Avrupa’da ve Rusya’nın bazı yerlerinde “anıt” olarak konumlandırılmış tanklar, toplar ve çeşitli füze bataryaları gibi nesneler RAAAF’ın hiç sevmediği ögelerdi. Hem savaş olgusuna, hem de savaş anıtlarının inşa felsefesine karşı bir yaklaşım sergilemek isteyen RAAAF aynı bölge içinde aynısından onlarca bulunan bu sığınaklardan birini keserek tarihi dokuya da zarar vermemiş oldu ve bu projeye imza attı.
RAAAF günümüzde de sanat-mimari-felsefe üçlüsünü harmanlayarak çeşitli projeler geliştirmeye devam ediyor. Yukarıdaki fotoğrafta ise “Secret Operation 610” isimli mobil yaşam alanı projelerinden birini görmektesiniz. En son takip ettiğim dönemde maksimum sadelik ilkesine yoğunlaşarak sandalyesiz, masasız, yataksız evler tasarlıyorlardı. Kendileri İstanbul Bienali’e de katılmaktadırlar.
