Kobra Manevrası

Kobra manevrası öyle sanıyorum ki gündeme ilk olarak meşhur Top Gun filmi ile geldi. Filmin bir sahnesinde, Maverick F-14’ü ile kobra manevrası yapıp, arkasında uçmakta olan Mig’i önüne alıyordu. (Filmde aslında Mig yerine F-5F uçuyordu.)

Hollywood yapımı bir film olan Top Gun, gençleri ve havacılık meraklılarını o kadar kötü bir şekilde zehirlemiştir ki; günümüzde bile askeri havacılık uzmanları, Top Gun filminde gösterilen her şeyin aslında hayal ürünü bir senaryo olduğunu ve gerçek bir hava savaşında o hareketleri bir F-14’ün asla yapamayacağını bir türlü anlatamamaktadır. Bu da Amerikan sinema sektörünün ne kadar güçlü bir algı yaratma ve yönetme yeteneği olduğunu göstermektedir. Ben bu yazım ile sizlere kobra manevrasının gerçek bir it dalaşında neden asla yapılamayacağını anlatmaya çalışacağım.

İt dalaşı sırasında amacınız her zaman için rakibinizin arkasına geçmek ve kızıl ötesi güdümlü füze veya top atışı ile rakibinizi vurmaktır. Rakibinizin arkasına geçebilmeniz için çok önemli faktörlerin hepsinin uygun koşulları sağlaması gerekir. Bunlar uçağımızın manevra yeteneği, perdövites süratinin mümkün olduğunca düşük olması, motor gücü ve en önemlisi de uçağımızın o anda sahip olduğu kinetik enerjidir. Ani ve kıvrak dönüşler esnasında enerji kaybetmeyen veya en az kaybeden uçak, it dalaşını kazanmaya daha yakındır. Çünkü zaten it dalaşına ne kadar yüksek irtifada başlarsanız başlayın, zaman içinde hava muharebesi ister istemez orta irtifalara kayacaktır. İt dalaşı yapmak için tasarlanmış bir uçak olan F-16’yı, başka bir F-16 ile it dalaşı yaparken izleyebilseydiniz, söylemeye çalıştığım şeyi daha kolay anlardınız.

Şu şekilde açıklamaya çalışayım; it dalaşı sırasında öyle anlar olur ki, uçağın kanatlarında ancak kumandalara cevap verebilecek kadar enerji kalır. Bunun bir adım ötesi ise, it dalaşı sırasında hiç istemeyeceğiniz bir şeydir: uçağın perdövites (stall) olması.

Perdövites, uçağımızın havada tutunamayacak kadar yavaşlaması sonucu artık tutunamayıp çökmeye başlaması durumudur. İşte böyle bir perdövites durumunda, uçağımızın pilotu mecburen işlerin daha da kötüye varmaması için, it dalaşını bir kenara bırakıp uçağı tekrar uçar hale getirmek zorundadır. Bunun da en basit yolu, uçağın burnunu aşağıya verip hız kazanmaya çalışmaktır. Ama bu sefer de düşman uçak, burnunu aşağıya vermiş olan rakibini yukarıdan ördek gibi avlar. Yani yukarıda yazdığım gibi, it dalaşı sırasında enerji her şeydir. Her ne sebeple olursa olsun enerjisini kaybeden uçak it dalaşını da kaybetmeye mecburdur.

Şimdi gelelim kobra manevrasına…

Örnek olarak siz bir it dalaşı yapmaktasınız ve rakibiniz bir şekilde sizin arkanıza geçti. Siz de arkanızdaki rakibinizden kurtulmak için kobra manevrası yapmaya başladınız. Yani yukarıdaki görsellerde olduğu gibi uçağınızın burnunu yukarı kaldırıp gazı kestiniz ve uçağınız aerodinamik frenleme ile yavaşladı. İşte bu, yolda yürürken bir anda bir vücut geliştirme salonuna tek başınıza dalıp, içeride antrenman yapmakta olan sporculara sataşmak kadar kritik bir hata olur çünkü sizin burnunuzu yukarı kaldırdığınızı gören arkanızdaki rakibiniz, aynı anda kendi burnunu yukarıya kaldıracak ama sizden farklı olarak gazı kesmek yerine iyice gazı kökleyecektir. Bu durumda, siz kobra manevrasından çıkıp düz uçuşa geçince enerjiniz neredeyse sıfırlandığı için burnunuzu aşağıya vermek zorunda kalacaksınız ama rakibiniz tam gaz tırmanmaya devam ediyor olacaktır. Tırmanırken de yarım tono hareketi yapıp sizi izliyor olacaktır. Siz perdövites olmuş halde, uçağınızın burnunu aşağıya verdiğiniz anda, sizden çok yukarıda olan rakibiniz, uçağını sizin üzerinize yıkar ve sizi saniyeler içinde ördek gibi avlar…

O yüzden kobra manevrası denen hareket, ancak hava gösterilerinde yapılır. Gerçek bir savaşta yapılması akıl işi değildir.