Bu yazımda sizlere askeri uçakların görev tanımlarının kısaltmalarını ve açıklamalarını elimden geldiğince sadeleştirerek tanıtmaya çalışacağım.

Bu görevler Hava-Hava ve Hava-Yer olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Hava-Hava Görevleri

Hava hava görevlerini tanımaya başlamadan, CAP isimli görevi iyice anlamamız gerekir. CAP, “Combat Air Patrol” kelimelerinin kısaltılması olup, “silahlı hava devriyesi” anlamına gelmektedir. En kısa, şu şekilde açıklanabilir: sınırları önceden kesin olarak belirlenmiş bir hava sahasında veya belirli bir coğrafyanın üzerinde, o bölgenin veya o hava sahasının hava üstünlüğünü bir şekilde ele geçirmek ve ele geçirilmiş olan hava üstünlüğünü, daha önceden belirlenmiş bir süre boyunca devam ettirmektir.
Daha basitçe anlatmak istersek, sınırları önceden belirlenmiş bir hava sahasında ”racon kesmek”, “kabadayılık yapmaktır”. Vahşi yaşam belgesellerinde mutlaka denk gelmişsinizdir. Örnek olarak bir veya iki erkek aslan nasıl kendi bölgelerinin sınırlarını belirleyip, o sınırlara yabancı bir erkek aslanı asla sokmuyor ise, bu da aynı şekilde düşünülebilir. Bunun birçok detayı ve çeşidi olabilir. Örnek olarak, düşman uçakları tarafından hiç kullanılmayan bir hava sahasına gelip, düşman uçaklarının ileriki bir zamanda o hava sahasına girmelerine engel olmak şeklinde olabileceği gibi, düşman uçakları tarafından önceden ele geçirilmiş bir hava sahasını, çatışmaya girerek ele geçirdikten sonra, elinizde kalması için hava nöbeti tutmak şeklinde de olabilir. Buna kısaca hava üstünlüğünü ele geçirme ve elinde tutmaya devam etmek de denebilir. Bunun yanı sıra, kara kuvvetleriniz tarafından kullanılan işgal edilmiş veya savunulmakta olan bir coğrafyanın üzerinde tutulan bir nöbet olabileceği gibi, ilerlemekte olan veya geri çekilmekte olan kara ordunuzu havadan düşman uçaklarına karşı korumak şeklinde de olabilir. Burada amaç aşağıda ilerleyen veya savaşan kara askerlerine yakın destek vermek değil, askerlerinizi düşman uçaklarının saldırılarına karşı korumaktır. CAP görevlerinin farklı türevleri ise şu şekildedir:

DCA (Defensive Counter Air)

Karşı hava savunması anlamına gelmektedir. Bu görevde amaç, önceden belirlenmiş bir bölgedeki dost varlıkların korunmasıdır. BarCAP görevine çok yakın bir görev olmakla beraber, bu görevde daha çok spesifik varlıklar (yani belirli bir şeritten çok, bir bölgenin kendisi) düşman hava unsurlarından korunur. En az iki uçakla yapılan bir görevdir. Savaş harekat merkezi tarafından belirlenen CAP süresi kadar bölgede kalınarak görev icra edilir. Awacs (Airborne Warning & Control System) desteğiniz varsa göreviniz çok daha kolay ve güvenli olur. Görev süreniz boyunca havada yakıt ikmali yapmanız gerekiyor ise tanker uçağını korumak sizin görev kapsamınıza girmez.

BarCAP (Barrier Combat Air Patrol)

Koridor koruma silahlı hava devriyesi anlamına gelmektedir. Bu görevde amaç, sınırları önceden belirlenmiş bir koridoru ya da şeridi belli bir zaman aralığı içinde korumak ve buradan düşman uçaklarının geçmesine engel olmaktır. Görev boyunca uçaklar, atanan hat boyunca CAP tutarak o hattan düşman uçak geçişlerini engeller ve bir koruma koridor kalkanı oluşturur. Bu sayede bölgede görev yapan saldırı paketleriniz ile gelecek düşman uçakları arasına bir perde çekerek onları korumuş olursunuz. DCA görevinden en büyük farkı, BarCAP’ta amaç düşman uçaklarına bariyer çekerek hattı kapatmak iken, DCA’ da bir bölge üstündeki dost unsurların korunmasıdır. En az iki uçakla yapılan bir görevdir.

HavCAP (High Value Asset Protection Combat Air Patrol)

Yüksek önemdeki dost uçakları koruma silahlı hava devriyesi anlamına gelmektedir. İsminden de anlaşılacağı üzere, yüksek öneme sahip dost uçakların korunmasını sağlayan bir CAP türüdür. Awacs, tanker uçak, nakliye uçakları gibi silahsız ve kendisini düşman avcılarına karşı veya düşmanın karadan havaya attığı füzelere karşı savunamayan uçakları koruma görevidir. Bu görevde genelde görev süresi uzun olur ve bu yüzden görevdeki uçaklar diğer uçaklarla yer değiştirebilir ve tankerden yakıt alarak görevlerinin icrasına devam edebilirler. En az iki uçak ile yapılan bir görevdir.

TarCAP (Target Combat Air Patrol)

Hedef üstündeki dost uçakları koruma silahlı hava devriyesi görevidir. TarCAP görevinde amaç bir hedefe saldıracak dost uçakların hedef bölgesi üzerinde havadaki düşman avcı uçaklarından korunmasını sağlamaktır. Örneğin STRIKE paket saldıracağı hedefe ulaşmadan, TarCAP görevindeki uçaklar birkaç dakika önceden hedef bölge üzerinde CAP tutarak varsa düşman hava unsurlarını temizler ve görev paketinin rahatça görevlerini icra etmesini sağlarlar. Görev paketi görevini bitirinceye kadar TarCAP görevindeki uçaklar CAP tutmayı sürdürürler.

AmbushCAP (Ambush Combat Air Patrol)

Çok düşük irtifalarda gerçekleştirilen bir görevdir. Bu CAP türü daha çok eski ya da düşman avcılarına göre daha az yetenekli savaş uçaklarının uyguladığı bir görev türüdür. “Pusu atmak için CAP tutma” anlamına gelmektedir. AmbushCAP genelde Awacs ya da radarların bulamayacağı bölgelerde, örneğin dağların arkasında, dar vadilerde ve düşük irtifalarda CAP tutularak bir nevi pusu kurarak icra edilir. Böylece kendinden daha yetenekli düşman avcılarının karşısına aniden çıkılarak angajmana girilir ve avantaj elde etmeye çalışılır. Oldukça riskli bir görevdir. Örnek olarak düşmanın modern, aesa radarlı F-16’larının karşısına, F-15A, F-15C, F-5, NF-5, Mirage, Viggen, Draken, Gripen gibi mekanik radarlı veya manevra yeteneği daha kötü olan ya da radar menzili daha kısa olan, elektronik karşı koyma sistemi, jammer podları olmayan bir uçak ile çıkacaksanız, dağların arkasında, vadi diplerinde izlenip, F-16’lar üzerinizden veya yakınınızdan geçtikten hemen sonra fark edilmeden arkalarına geçip yaylım ateşi açmanız için sadece bir kez şansınız vardır. Sayıca düşmandan en az iki kat daha fazla olmanız gerekir.

Sweep

Süpürme görevi anlamına gelmektedir. Bu görev türünün genel anlamı süpürme harekatıdır, yani düşman hava unsurlarının havada temizlenmesi görevidir. Bu görevin en can alıcı özelliği bu görevdeki uçakların herhangi bir uçağı, paketi ya da başka bir unsuru korumakla yükümlü olmaması ve düşman bölgelerinde aktif olarak direk imha görevi olmasıdır. Tam anlamı ile bir saldırı görevidir. Birçok uçak türü Sweep görev yeteneğine sahiptir. Ama bu işe en uygun uçak Mig-31 gibi bir önleme uçağı veya F-22, F-16’dır. Görev sürecinde en az kayıp vererek düşmanı süpürebilmek amaçlanır. Oldukça riskli bir görevdir. Tek uçak ile de yapılabildiği gibi, çok sayıda uçakla da yapılabilir.

Intercept

Önleme anlamına gelmektedir. Düşmanın keşif veya ağır bombardıman uçaklarına karşı yapılan bir görevdir. Soğuk savaşın sona ermesi ile birlikte, önemi azalmış gibi görünse de aslında çok önemli bir görevdir. Kesin sonuç almak için avcı uçakları yerine önleme uçakları kullanılmalıdır. Önleme görevleri, önleme yapan uçak veya pilot için çok riskli bir görev olmasa da, ülke savunması açısından hayati önem taşır. Genellikle tek veya iki uçak ile yapılır.

Escort

Saldırı veya bombardıman görev paketlerini düşman avcı uçaklarından koruma görevidir. Paket, görev uçuşu boyunca escortlar tarafından korunur ve bu saldırı paketlerinin yanında onlara eşlik eden escortlar, pakete bağlı kalarak o paketin bir parçası gibi uçarlar. Ancak düşman avcıları ile karşılaşıldığında, saldırı paketinden ayrılarak düşman hava unsurlarına angaje olurlar.

Hava-Yer görevleri

Hava-Yer görevleri, saldırı ve bombardıman olarak ikiye ayrılır. Bu ikisi sıklıkla karıştırılan terimlerdir. İkisinin farkı kabaca şu şekildedir: Cephanelik, fabrika, askeri tesisler, köprü, baraj, enerji merkezleri, iletişim ve kripto tesisleri, yol gibi kendisini savunamayan stratejik ve sabit hedeflerin bomba ile imha edilmesi bombardıman, SAM füze bataryaları ve mobil radar merkezleri, hareketli diğer radar üniteleri, geceleri karanlıkta yer değiştiren ve karadan havaya füzeler ile kendisini savunma yeteneği olan diğer askeri hedeflerin HARM, HELLFIRE, POPEYE, SHRIKE gibi füzeler ile imha edilmesi ise saldırı olarak tanımlanır.

SEAD STRIKE (Suppression of Enemy Air Defences Strike)

Kimi askeri uzmanlar tarafından sadece SEAD olarak da tanımlanır. Çok önemli bir görevdir ve dünyada bu görevi yapabilen çok sınırlı sayıda ülke ve hava kuvveti vardır. Kısaca, “düşman hava savunmasının bastırılması” olarak dilimize çevrilebilir. SEAD, belli bir sahadaki düşman hava savunmasının etkisinin azaltılması, nötralize edilmesi veya tamamen yok edilmesi amacıyla yapılan fiziki, elektronik ve psikolojik harp yöntemlerini kapsayan bir hava harekatı çeşididir.

Türk Hava kuvvetlerinde bu görevi Merzifon 5. Ana jet üssünde bulunan 151. filo yerine getirmektedir.

SEAD görevi, bu görev için özel yazılımları, sensörleri ve donanımı bulunan uçaklar tarafından yerine getirilebilir. Bu görevi daha iyi anlayabilmeniz için HARM füzesini az da olsa tanımanız gerekir. “High Speed Anti Radiation Missile” kelimelerinin ilk harflerinden oluşan kısaltılmış bir ismi vardır. Yüksek süratli anti radyasyon füzesi anlamına gelmektedir. İlk modellerinin hızı yaklaşık olarak 2250 km/saat idi. Kısaca, uçağımızdaki çok özel donanım ve yazılım sayesinde, sabit veya hareketli radarların yerini tespit edip, o radarları yok eden çok nadide bir taktik saldırı füzesidir. Düşman radar sistemlerinin yerini ve türünü tespit edip saldırı gerçekleştirebilecek şekilde tasarlanmıştır. Ayrıca, home-on-jamming (karıştırıcı sinyale odaklanma) yeteneği ile son derece ölümcüldür. Kendi sınıfının tam anlamı ile nirvanasıdır.

İki farklı şekilde kullanılabilinen SEAD görevi basitçe şu şekilde yapılır. Racon kesmek istediğiniz hava sahasının sınırlarını önceden açık olarak hem düşmana hem de bütün dünyaya bildirirsiniz. O sahada tıpkı akbaba kuşları gibi çok büyük daireler çizerek düşük bir hızda uçarsınız. Eğer düşman yerdeki radarlarından herhangi birini açmaya cesaret ederse (ki bu intihar ile eşdeğerdir), uçağımız saliseler içinde bu radar sinyalinin türünü ve yerini tespit edip o noktaya HARM füzesini ateşler. Karadan havaya ateşlenen her füzeden çok daha hızlı olduğu için, düşman yer radar istasyonu yok edilir. Eğer bu sırada düşman size yerden havaya bir füze fırlatmış ise ve o füze bir yarı aktif radar güdümlü füze ise, o füze kendisini güdümleyecek bir radar ortada kalmayacağı için sizi asla göremez ve vuramaz. Eğer yerden havaya fırlatılan füze bir tam aktif radar güdümlü füze ise, yani füzenin kendi radarı da varsa füze terminal moda geçmeden önce kendisini güdümleyen yer radarı yok olacağı için asla terminal moda geçemez. Zaten düşmanın yer birlikleri, sizde HARM füzesi olduğunu bildikleri için radarlarını açmaya asla cesaret edemezler.

HARM füzesinin bir başka kullanım şekli ise açıktan yapılan cephe saldırıları sırasında olur. Bir ülkeye savaş ilan edip saldırmak isteyen başka bir ülke, ilk saldırı dalgası olarak SEAD görevi yapması için HARM füzeleri taşıyan uçaklarını önden gönderir. Düşman hava savunma radarları tamamen yok edildikten sonra arkadan asıl saldırı ve/veya bombardıman paketi gelir.

HARM füzesi, kendisine sahip olan ülkeler için çok büyük bir kuvvet çarpanıdır.

SEAD’in, ESCORT’tan farkı ayrı bir paket olarak direk imha paketi olmasıdır. Karadan havaya Füzeler (SAM), uçaksavarlar, topçu birlikleri gibi yerdeki tüm hava savunma araçlarının radarları ve fırlatma rampaları vurularak yok edilmesi bu görevin parçasıdır.

 

SEAD ESCORD (Suppression of Enemy Air Defences Eskort)

Düşman hava savunmasının bastırılması escort görevi olarak tanımlanır. Bu görevde amaç, SEAD görevi icra eden uçakları, düşman avcılarından korumaktır.

STRIKE

Çeşitli kara hedeflerine karşı yapılan bir hava-yer imha görevidir. Bu görevde köprüler, fabrikalar, lojistik destek tesisleri, kimyasal tesisler, askeri tesisler gibi yer yüzündeki tüm tesislerin imhası söz konusudur. Bu görev icrasında, düşmanın lojistik, üretim ve askeri gücünün azaltılması hedeflenir. Görevden önce hava üstünlüğünün ele geçirilmiş olması, görevi daha da başarılı yapacaktır.

OCA STRIKE (Offensive Counter Air Strike)

Düşman taarruzuna karşı hava saldırısı görevidir. Hayati derecede önemli bir görev olup, başarılı olması durumunda düşman hava kuvvetleri yerdeyken tamamen yok edilebilir ve savaşın genel gidişatına direk etki eder.  Ancak burada düşman hava gücünün imhası sadece düşman uçaklarını yerdeyken (henüz havalanmadan) ani bir baskın ile vurmakla değil, aynı zamanda pistleri vurarak da sağlanır. Hatta bu uygulama çok daha faydalıdır çünkü düşman uçaklarını tek tek vurmak yerine, kalkacakları pisti vurmak birçok düşman uçağını kalkamaz duruma getirir ve geçici süre de olsa bütün düşman uçakları yerde hapsolur. Pist vurulduktan sonra da yerdeki uçaklar ve tüm altyapı sistemi rahatça vurularak düşman hava gücü yerde yok edilmiş olur.

Çok değişik şartlar oluşmadığı sürece, OCA STRIKE’in ilk hedefi pistlerdir. Ancak unutulmamalıdır ki, pistler tamir edilebilir ve eğer bu görev sadece pist vurmakla sınırlı kalırsa, düşman uçakları tekrar havalanabilir o yüzden pistler vurulduktan sonra yerdeki uçaklar, hangarlar, yer tankerleri, cephanelikler, kontrol kuleleri, radarlar gibi tüm altyapı ve lojistik destek birimleri vurularak görev tamamlanır.

OCA STRIKE görevinin önemi 1967 İsrail ile Mısır arasındaki 6 Gün Savaşları denilen ve neredeyse İsrail’in savaşı başlamadan bitirdiği hava harekatı ve özellikle OCA STRIKE görevleriyle Mısır Hava Kuvvetlerinin neredeyse tamamına yakınını vurmasıyla anlaşılmıştır. Düşmanın onlarca uçağı ile havada savaşmak yerine, yerde daha kalkamadan bunları imha etmek ya da kalkmasına engel olmak, bir tanker uçağını yerde vurmak ya da pisti vurduğunuzdan dolayı kalkamamasını sağlamak, tabi ki tüm hava üstünlüğünün size geçmesini sağlayacaktır.

DEEP STRIKE

Düşmanın derinliklerine saldırı anlamına gelmektedir. Bu görev düşman bölgesi içinde yüksek öncelikli belirlenmiş kara hedeflerinin imhası şeklinde özetlenebilir. Bu görev diğer görevlere nazaran çok riskli, stresi fazla olan zor bir görev türüdür. Bu görevde düşman bölgesinin derinliklerindeki (muhtemelen çok iyi korunan) kara hedefleri belirlenerek düşmanın politik ve üretimsel gücünü azaltıp manevi ve psikolojik çöküntüye uğratmak için yapılan bir STRIKE görevidir. Bu görevde Escort’ların eşliği çok önemlidir. Pakette SEAD görevi yapan uçaklar olmayacağı için, diğer görevlere göre geri dönememe riski daha fazladır.

Anlattıklarımın yanı sıra, ResCAP (Rescue Air Patrol), FAC (Forward Air Controller), CAS (Close Air Support), On Call CAS (On Call Close Air Support), Pre-Plan CAS (Pre-Plan Close Air Support), Inderdiction, Recon, BDA (Bomb Damage Assessment), ASW (Antisubmarine Warfare) isimli görevler de vardır.

Bu görevleri de başka bir yazıya bırakıyorum…