Kuveyt işgalinde, bir aydan uzun süren koalisyon hava kuvvetlerinin ağır bombardımanına maruz kalan Irak ordusu çok kayıp vermişti ve kayıplar artmaya devam ediyordu. Olaydan bir gün önce (26 Şubat 1991) Bağdat, Irak Dışişleri Bakanı’nın Sovyet ateşkes önerisini kabul ettiğini ve tüm Irak birliklerine BM’nin 660 numaralı kararı uyarınca Kuveyt’ten çekilmesini emreden bildiriyi duyurdu. Ancak Başkan Bush buna inanmayı reddetti ve “Irak ordusunun geri çekildiğini gösteren hiçbir kanıt yok aslında Irak birlikleri savaşmaya devam ediyor, Irak hükümetinin ateşkesin kurallarına sadık kalacağına inanmıyorum’’ demesiyle askeri müdahale süreci tekrar başlamış oldu.
Büyük ölçekte bir askeri geri çekilme için Irak ve Kuveyt arasında çok sayıda rota seçeneği yoktu. Aylar önce Kuveyt’i ele geçirmek için harekete geçirilen Saddam güçleri, şimdi ülkenin dışına çıkan ve Irak’a giden 80 nolu otobanı kullanacaktı. İstihbarat toplamak için ABD’nin en yeni süper silahlarından biri olan E-8 müşterek gözetim hedef saldırı radar sistemi (Joint Surveillance and Targeting Radar System) (J-STARS) yeryüzündeki hareketli araçları algılamak ve izlemek için yapılmıştı. Radar, Kuveyt şehrinden ayrılıp Kuveyt’in Irak ile olan kuzey sınırına doğru ilerleyen büyük bir konvoyu tespit etti. Bu konvoyda çok sayıda Kuveytli esir ve savaştan kaçan siviller vardı.
Tüm hava saldırı birimleri, 3 mil uzunluğundaki zırhlı savaş unsurları, kamyon, otobüs ve Kuveyt’ten çalınan sivil araçlar bulunan konvoya doğru yönlendirildi. Fakat Irak askerleri Kuveyt’ten çekilirken petrol kuyularını ateşe vermişti ve bundan dolayı pilotların görüş mesafesi çok kısıtlandı.
Amerikan deniz piyadelerine bağlı bir birim olan “3rd Marine Aircraft Wing’in” A-6 uçakları Kuveyt kıyı şeridinde devriye geziyorlardı davetsiz misafirler olarak olay yerine ilk varanlar oldular ve eldeki acımasız görev için ideal bir silah kullandılar. Jetler, Mark 20 Rockeye misket bombaları taşıyordu. Bu bombalar oldukça geniş bir alana etki ediyordu. Konvoyun ön ve arka tarafı hedeflendi. Hemen ardından koalisyon uçakları konvoyun kaçış yollarını kestikten sonra sıkışıp kalan ortadaki araçlara saldırdı. Bu iş için A-10 ‘’Warthog’’ , F-111 uçakları kullanıldı 10 saat boyunca, ABD Hava Kuvvetleri uçakları ve USS Ranger’dan (CV / CVA-61) havalanan ABD Deniz Kuvvetleri pilotları konvoyu çeşitli mühimmatlar kullanarak bombaladı. Otoyoldan kaçarak kaçmaya çalışan araçların birçoğu açık arazide imha edilmiştir.
Seçkin Irak Cumhuriyet Muhafızları’nın 1. Zırhlı Bölüğünü de içeren Irak güçleri, 80. Karayolunun doğusunda 8 nolu Karayolunda ve yakınında kaçmayı deniyorlardı. Küçük topçu birlikleri ve General Barry McCaffrey komutasındaki AH-64 Apache helikopter taburu küçük gruplar halinde, geniş bir alana yayıldılar. Çöle doğru kaçmaya çalışan yüzlerce askeri araç, karayolu ve yakınındaki çölde imha edildi.
Mutla Tepesi yakınındaki yolda, (bu yol olaydan sonra Mile of Death, Ölüm Mili olarak anılır hale gelmiştir) art arda sıralanmış 300’ün üzerinde imha edilmiş ya da terk edilmiş araç bulunuyordu. Karayolu üzerinde bulunan enkazda, en az 28 tank, sivil araçlar ve otobüsler işgal ganimetleriyle doldurulmuş ağır vasıtalar bulunuyordu.
ABD’nin Irak’ı işgal ordusu komutanı General Norman Schwartzkopf ise dört yıl sonra şunları söyledi:
“Kuveyt’in kuzeyindeki karayolunu bombalamamızın ilk nedeni, bu yolda bir sürü savaş aracı bulunmasıydı. Irak’a ait savaş araçlarının görüldükleri yerde derhal imha edilmeleri emrini vermiştim.
İkinci nedense, sınırı geçerek Irak’a dönmeye çalışan bu insanlar sanıldığı gibi masum değildi. Bunlar, Kuveyt şehrini yakıp yıkan tecavüzcüler, katiller ve haydutlardı. Biz onları yakalamadan önce sınırı geçip Irak’a sığınmak istiyorlardı.”
Saldırıdan kurtulan Iraklı bir sivilin Washington Posta verdiği demeç ise olayın şiddet boyutunu anlamak açısından oldukça önemlidir:
‘’Yüzlerce araba yok edildi, askerler çığlık atıyordu. Bombalar düştükçe, kömürleşmiş arabaları aydınlatıyor, yol kenarındaki cesetler ve askerler yerde uzanıyordu, araçlarından kaçmaya çalışanlar misket bombalarının hedefi oluyordu. Bunun gibi yüzlerce asker gördüm. Esas hedefim Basra’ya ulaşmaktı. Yürüyerek kaçtık.’’
İstihbarat subayı Binbaşı Bob Nugent:
‘’Vietnam’da bile böyle bir şey görmedim. Bu çok acı.’’
Saldırı bittikten sonra yaklaşık 2.000 adet imha edilmiş ya da terk edilmiş Irak askeri ve sivil aracı otobanda kalmıştı. 10.000 kadar Irak askeri ve sivil acı çekerek hayatını kaybetti. Sonradan 80 nolu otoban “Ölüm Otobanı” diye adlandırılacaktı. Bu yol üzerindeki fotoğraflar Körfez Savaşı’nın en tanınmış görüntülerinden oldu.
Kaynakça :
– Spencer C. Tucker, The Encyclopedia of Middle East Wars: The United States in the Persian Gulf, Afghanistan, and Iraq Conflicts: The United States in the Persian Gulf, Afghanistan, and Iraq Conflicts
– Taylor, Scott. Among the Others: Encounters with the Forgotten Turkmen of Iraq
Bağlantılı Linkler:
Tarih seven ve muharebe araçlarına karşı da boş olmayan bir zat-ı muhterem.
