Soğuk Savaş Dönemi NATO Askeri Uçakları ve Silah Sistemleri

Arkadaşlar, yazı dizimin ilk bölümüne sizlere taktik açıdan farklı kullanım alanları olan askeri uçakların konu başlıklarını tanıtarak başlamak istiyorum. Daha sonraki bölümlerde yazacaklarımı tam anlamı ile anlayabilmek için, öncelikle aramızda bir kavram birliği olması gerekmektedir. Çünkü internette maalesef yoğun miktarda bilgi kirliliği mevcuttur. Özelikle genç kardeşlerimiz, merak ettikleri her şeyi Google’a sormakta ve en acısı da, karşılarına çıkan ilk 2-3 sayfadaki bilgilerin doğruluğunu sorgulamadan inanmaktadırlar. O yüzden, yazımın ilk bölümünde, tek tek konu başlıkları ile, soğuk savaş dönemi askeri uçakların ana kullanım alanlarını ve tiplerini tanıtmak istiyorum. Örnek olarak ben “keşif uçağı” dediğim zaman, herkesin aslında tam olarak ne dediğimi anlamasını istiyorum.

Özellikle genç kardeşlerimden çok önemli bir ricam olacak. Yazacaklarımı okurken lütfen okuduklarınızı 2017 yılı şartları içinde değerlendirmeyin. Örnek olarak, 1960 yılında olan bir olayı, o yılın askeri, siyasi, kültürel ve teknolojik şartlarında değerlendirmeniz, konuyu tam anlamı ile anlamanız noktasında hayati önemdedir.

Soğuk savaş, askeri havacılığın dünya askeri tarihinin diğer zaman dilimlerine kıyasla çok daha hızlı geliştiği, askeri uçak modellerinin peşi sıra tasarım ofislerinde tasarlandığı, hemen sonrasında da bu tasarlanan uçakların taktik filolar tarafından kabul gördüğü veya reddedildiği, bana göre altın bir çağdır. İnanmakta zorlanabilirsiniz ama, şu anda dünyada taktik filolarda kullanılan askeri uçakların hepsi, Soğuk Savaş sırasında ihtiyaç duyulmuş ve tasarlanmıştır. (Daha sonra en ufak detayına kadar anlatacağım F-35 Lightning, bu konunun dışında gibi görünse de aslında tam da merkezindedir)

Soğuk savaş sırasında kullanılmış olan ve günümüzde de hala kullanılmakta olan uçak modelleri 10 ana başlık altında toplanabilir:

• Avcı uçağı

• Önleme uçağı

• Taktik bombardıman uçağı

• Saldırı uçağı

• Ağır bombardıman uçağı

• Keşif uçağı

• Nakliye uçağı

• Hava üslünlük uçağı

• Piyade yakın destek uçağı

• Çok amaçlı, çok görevli (multi-role) uçaklar

Avcı Uçakları

Avcı uçakları tasarlanırken kendilerinden beklenen en önemli özellikler şu şekildedir; düşman avcıları ile boğuşabilmek için aslında ihtiyaç olandan daha fazla motor gücü, harika bir manevra yeteneği, muhtemel düşman avcılarını tespit edebilecek menzile sahip bir hava-hava radarı, radarın tespit ettiği uçakları teşhis edebilecek bir görev bilgisayarı. Unutulmamalıdır ki, hangi ülkenin uçağı olursa olsun, bir avcı uçağından beklenen ilk ve en önemli görev, düşman avcılarını yok etmektir. İkinci dünya savaşının efsane avcı uçağı Mitsubishi Zero, P-51 Mustang, Mig-29 ve günümüzün modern avcı uçağı F-16, bu gruba giren uçaklardır. İleriki bölümlerde bu uçakların hepsini tek tek, kendilerine ihtiyaç duyulma sebeplerinden başlayarak, tasarım aşamasından bahsederek, Varşova Paktı’nın kendilerine karşı geliştirdiği uçakları da anlatarak, günümüze kadar geçirdiği evrimleri ve tabi tutuldukları modernizasyonlar ile detaylı olarak tanıyacağız.

Önleme Uçakları

Önleme uçağı, şahsen bir mühendis olarak benim incelemeyi en çok sevdiğim uçaklardan birisidir. Önleme uçaklarının asıl öncelikli hedefleri , düşmanın ağır bombardıman ve keşif uçaklarıdır. Radar teknolojisinin günümüzdeki kadar gelişmediği dönemlerde çok çok önemli görevler yüklenmiş, çok açık söyleyeyim belki de üçüncü dünya savaşını veya bir nükleer savaşı tek başlarına önlemiş uçaklardır. Önleme uçakları, manevra yeteneğinden çok, ani olarak irtifa ve sürat kazanabilen, avcı uçaklarının taşıdıkları radarlar ile kıyas dahi edilemeyecek kadar uzun menzilli radarları olan (neredeyse mini bir awacs uçağı kadar), avcı uçaklarından çok daha fazla bir seyir ve son sürate sahip olan ve en önemlisi de, sahip oldukları irtifa yeteneği ve sürat sayesinde düşman avcıları tarafından düşürülmesi çok çok zor olan, taktik, savunma ağırlıklı askeri uçaklardır. Bombardıman özellikleri yoktur. F-104A, F-102, F-106, Mig-21, Top Gun filmi ile özdeşleşmiş olan F-14, Mig-31 safkan önleme uçaklarıdır. Daha sonraki bölümlerde detaylı olarak anlatacağım ama, bir ön bilgi olarak yazmak istiyorum. 2017 yılı itibarı ile, Nato’nun elindeki modern F-15 avcı uçaklarının pilotları, Baltık Denizi üzerinde uçarken, Mig-31’lerin inanılmaz uzun menzilli radarları ve o radarların güdümlediği havadan havaya füzeler yüzünden sürekli olarak tedirgin olmakta ve Baltık Denizi devriye görevlerine çıkmak istememektedirler.

Taktik Bombardıman Uçakları

Bu tip uçaklar, soğuk savaş sırasında çok önemli görevler üstlenmiş olan, (örneğin Vietnam Savaşı) günümüzde de hem Nato üyesi ülkeler, hem de Rusya tarafından son derece yaygın olarak kullanılan, kendisine sahip olan ülkelerin hava kuvvetleri için vazgeçilmez bir uçak türüdür. Taktik bombardıman uçaklarından beklenen asıl görev, avcı uçaklarının korumasına ihtiyaç duymadan mümkün olan en düşük irtifada uçarak düşman radarlarına görünmeden, düşman hava kuvvetlerinin hava alanlarını, pistlerini ve düşmanın uçaklarını henüz havalanmadan tahrip ve yok etmektir. Bu uçakların amacı sanıldığının aksine, savaşmakta olan kara kuvvetlerinin piyadelerine hava desteği vermek değildir. F-4E Phantom II 2020 Terminatör, Tornado, F-111, Kıbrıs Barış Harekatı fatihi F-100, Suriye’de düşürdüğümüz Rus Sukhoi Su-24, taktik bombardıman uçaklarına çok güzel örneklerdir.

Saldırı Uçakları

Saldırı uçakları, taktik bombardıman uçaklarının biraz daha gelişmiş versiyonlarıdır diyebiliriz. Taktik bombardıman uçaklarına göre daha fazla mühimmatı, daha hızlı ve daha alçaktan, daha uzak bir hedefe götürebilen uçak türüdür. A-6 intruder ve A-7 Corsair saldırı uçaklarına tipik iki örnektir. A-7, Vietnam Savaşında, Panama’da, Birinci Körfez Savaşında önemli görevler icra etmiştir. Hatta Yunanistan, olası bir Türk-Yunan savaşında kullanmak üzere, Mora yarım adasındaki hava üslerine, Anadolu’nun içlerindeki hava alanlarını vurmak için A-7 uçaklarından almıştı. Bu uçakların hepsi 2014 yılında emekli edildiler.

Ağır Bombardıman Uçakları

İsminden de anlaşılacağı gibi, avcı uçaklarının eşliğinde, düşman topraklarının derinliklerine kadar gidip, tek bir seferde tonlarca bombayı veya tek bir atom bombasını bırakabilecek kadar büyük olan askeri uçaklardır. Ağır bombardıman uçakları teknolojinin gelişmesi ile birlikte, balistik füzelerin ve yeni nesil modern saldırı uçaklarının üretilmesiyle eski önemini yavaş yavaş kaybetmeye başlamışlardır. B-52, Tupelov Tu-95 bu uçak türüne tipik birer örnektir. Soğuk Savaş döneminde bu iki muadil uçak, karşılıklı iki kutbun caydırıcı gücü olmuşlardır.

Keşif Uçakları

Keşif uçakları, soğuk savaş döneminin belki de en ikon uçaklarıdır. Karşılıklı gerilimlerin doğmasına yol açan, var olan gerilimleri sürdüren ve artıran hep bu uçaklar olmuşlardır. Daha sonraki yazılarımda çok daha yakından inceleyeceğimiz bu uçaklar, günümüzün modern sivil yolcu uçaklarının tasarlanmasında kendi bünyelerindeki teknolojiler ile sivil mühendislerin önünü açmışlardır. Kendi alanlarında tartışmasız olarak Soğuk Savaşın en ileri teknoloji ile tasarlanan ve üretilen makinalarıdır. Keşif uçakları silah taşımazlar. Tek bir görev tanımları vardır. “Hiçbir düşman avcı veya önleme uçağının veya düşmanın yerden havaya atılan füzesinin çıkamayacağı kadar yükseğe çıkmak, düşmanın bütün avcı ve önleme uçaklarından çok daha hızlı gitmek ve altındaki coğrafyanın çok net fotoğraflarını çekip, video kaydı yapmak” Daha sonra detaylı olarak inceleyeceğimiz U-2 ve SR-71 bu uçak tipine birer örnektir.

Piyade Yakın Destek Uçakları

Bir çok kişinin sandığının aksine, hava kuvvetleri tarafından kullanılmayan, tamamen kara havacılığına özgü ve kara kuvvetleri tarafından kullanılan bir uçak türüdür. Günümüzde biraz modası geçmiş uçaklar olarak görünseler de, zamanında çok önemli işler yapmış ve en önemlisi de, düşmana sadece varlıkları ile caydırıcılık sağlamışlardır. İki adet görev tanımları vardır. Savaş meydadındaki düşman tanklarını çok güçlü makinalı topları ile yok etmek ve düşman zırhlı piyade taşıma araçları, lojistik destek konvoylarına saldırmak. A-10 Thunderbolt, bu uçak tipine çok güzel bir örnektir.

Nakliye Uçakları

Mümkün olan en fazla yükü, malzemeyi ya da cephaneyi taşımak için tasarlanmış uçaklardır. Eğer çok zorda kalırsa, kendi avcıları tarafından korunamadığı durumlarda, en azından kızıl ötesi güdümlü füzelere karşı kendisini savunabilmesi beklenen, kumsallara bile inip kalkacak kadar çok güçlü motorları olan uçak türüdür. C-130 Hercules bu uçak tipine bir örnektir.

Hava Üstünlük Uçakları

Avcı uçaklarının gelişmiş türleridir. Avcı uçakları ile aralarında kesin ve net çizgiler olmasa da, avcı uçaklarına göre daha uzun menzil, daha çok füze taşıma kapasitesi, daha uzun menzilli radar, radara yakalanmama gibi artıları vardır. F-15, F-16, F-22, YF-23 ve Rus’ların yeni geliştirdiği ve önümüzdeki ilk askeri havacılık fuarında tanıtmayı hedefledikleri Mig-35, bu gruba giren uçaklardır.