İngiliz – Zanzibar Savaşı
Arkaplanı
Avrupa ülkeleri, 19. yüzyılın sonlarına kadar Afrika kıtasındaki birçok toprağı egemenlikleri altına almışlardı. Fransa, İngiltere ve arkalarından gelen Almanya, emperyal hedefler uğruna Afrika’da nüfuz elde etme çabasına girişmişlerdi. İlerleyen dönemlerde kıtada isyanlar baş gösterse de, II. Dünya Savaşı’na değin hiçbir Afrikalı topluluk, istedikleri bağımsızlığı kazanamamıştı.
İngiliz-Zanzibar Savaşı da bu bağımsızlık isteklerinden biri neticesinde patlak vermişti. İngiliz yanlısı sultan Hamad bin Thuwaini, üç yıllık iktidarının ardından 25 Ağustos 1896’da vefat etmiş, yerine de kuzeni Halid bin Bargaş geçmişti. İktidarı devralan Bargaş, İngiliz hegemonyasına şüpheyle yaklaşıyordu ve ticari zenginlik getirdiğinden dolayı köle ticaretinin kalkmamasını diretiyordu.
Gelişim Süreci
İngiliz hükümeti, ihtilafa düştükleri Bargaş’ın yerine İngiliz yanlısı Hamoud bin Muhammed’in tahta geçmesini istiyordu. Bu nedenle 27 Ağustos günü saat sabah 09.00’a kadar Bargaş’a tahtı bırakması için süre tanıdılar, aksi takdirde ülkeye müdahale edeceklerini belirttiler. Bargaş, İngilizlerin blöf yaptığını düşünerek tahtı bırakmadı ve Zanzibar Kraliyet Sarayı’nın etrafını muhafızlarla çevreledi.
Tahtı bırakmadığını gören İngilizler, Amiral Sir Harry Rawson’un komuta ettiği 5 İngiliz Kraliyet Donanması gemisi ile saraya en yakın limanı kuşattılar. Sabah 09.00’da başlayan bombalama, yaklaşık 40 dakika sürdü ve gemilerden ateşlenen toplar neticesinde Halid bin Bargaş’ın sarayı büyük hasara uğradı.
Zanzibar’a ait olan tek gemi olan Glasgow, Kraliçe Viktoria tarafından hediye edilmişti. Savaşmaya uygun olmadığından dolayı kullanılamadı ve Kraliyet Donanması gemileri tarafından bombalama esnasında batırıldı. İçerisinde yer alan İngiliz personeller de, Sir Harry Rawson’un talimatıyla kurtarıldı. Yaklaşık 40 dakika süren bombalamanın ardından Halid bin Bargaş, adamlarıyla birlikte Alman elçiliğine sığınmak zorunda kaldı. Birtakım görüşmeler sonucu Bargaş’ın sürgün hayatı yaşamasına izin verildi. Bargaş ilk olarak Darüsselam’a, ardından da Kenya’ya sürüldü.
Savaşın kaybı olarak, Bargaş’ın muhafızlarının 500’ü öldü. Geride kalan 2500 muhafızın neredeyse yarısı da yaralı olarak ele geçirildi. İngiliz tarafında ise Glasgow gemisinde görev yapan iki İngiliz personel, hafif yaralı olarak kurtarıldı.
İngiltere’nin Zanzibar’da hâkimiyeti ele almasından sonra, İngiliz yanlısı bir hükümet işbaşına geldi ve yaklaşık bir yıl sonra ülkede kölelik yasaklandı. İngiltere, adadaki hakimiyetini 67 yıl sürdürdükten sonra Zanzibar, 1964 yılında Tanganika Cumhuriyeti ile birleşerek “Tanzanya” adını almıştır.
Kaynaklar
Tarih, siyaset ve diplomasi konularıyla ilgileniyorum. Bu süreçte edindiğim bilgileri yazıya dökerek yayımlamaktayım. Lise öğrencisiyim.
